Maria Grzegorzewska (1888 – 1967) – pedagog i psycholog, wybitny teoretyk w dziedzinie pedagogiki specjalnej, twórczyni szkolnictwa specjalnego w Polsce.
Maria Grzegorzewska urodziła się 18 kwietnia 1888 r. we wsi Wołucza. Ukończyła prywatną szkołę żeńską Pauliny Helwek w Warszawie. Następnie studiowała nauki przyrodnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim, pedagogikę w Brukseli na Międzynarodowym Fakultecie Pedagogicznym i psychologię na Sorbonie, gdzie w 1916 r. uzyskała tytuł doktora filozofii.
Po powrocie do kraju w 1922 r. zorganizowała Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej w Warszawie i została jego dyrektorką. Funkcję tę pełniła do końca życia, trzymając się hasła Instytutu: „Nie ma kaleki – jest człowiek”. Opracowała metodę rewalidacyjną i spopularyzowała ją. W kadrze nauczycielskiej Instytutu znalazł się m.in. Janusz Korczak. Odtąd Maria Grzegorzewska zajmowała się wyłącznie działalnością naukową z zakresu pedagogiki specjalnej i kształceniem nauczycieli.
W 1958 r. utworzyła i kierowała pierwszą w Polsce Katedrą Pedagogiki Specjalnej na Uniwersytecie Warszawskim. Studia obejmowały zakres neurologii i psychopatologii, a także obserwację w Klinice Psychiatrycznej w Pruszkowie. Wyodrębniła 3 grupy:
– upośledzeni umysłowo
– przewlekłe choroby somatyczne, nerwowe i psychiczne
– niedostosowanie społeczne na tle środowiskowym
Poza pracą dydaktyczną Maria Grzegorzewska prowadziła działalność naukową i publicystyczną. Opracowała oryginalną metodę nauczania, która nosi nazwę „metody ośrodków pracy” i jest obecnie powszechnie stosowana w szkolnictwie specjalnym. Do ostatnich dni swego życia redagowała czasopismo „Szkoła specjalna”. Pracę nauczyciela – wychowawcy w szkole specjalnej traktowała jako pracę o szczególnej wartości. Walczyła o pełne prawo do nauki, do pracy i do szacunku osób niepełnosprawnych intelektualnie. Przekonywała, że kalectwo nie pomniejsza wartości i godności człowieka.
Maria Grzegorzewska zmarła 7 maja 1967 r.
